Województwo śląskie jest najważniejszym regionem przemysłowym w Polsce, położonym w południowej części Polski. Region sąsiaduje z województwami: opolskim, łódzkim, świętokrzyskim i małopolskim, a od południa graniczy z republikami: Czeską i Słowacką. W promieniu 600 km od Katowic znajduje się sześć europejskich stolic: Warszawa, Praga, Bratysława, Wiedeń, Budapeszt i Berlin.
Śląskie znajduje się na 14. miejscu w kraju pod względem obszaru, a na 2. pod względem liczby ludności. Na tym stosunkowo niedużym terytorium, wynoszącym 12 333 km2, tj. niespełna 4% powierzchni Polski, żyje prawie 4,6 mln mieszkańców, tj. niecałe 12% ogólnej liczby ludności. Tak duża koncentracja ludności na stosunkowo niewielkim obszarze to ogromny potencjalny rynek zbytu artykułów konsumpcyjnych.
O specyfice regionu decyduje Aglomeracja Górnośląska, największy zurbanizowany obszar w Europie Środkowo-Wschodniej, zamieszkały przez ponad 2 mln osób.
Województwo śląskie należy do najsilniejszych gospodarczo regionów Polski. Wytwarza się tu ponad 12% produktu krajowego brutto (PKB), co daje województwu drugie miejsce w kraju.
Wyrazem przeobrażeń zachodzących w gospodarce regionu jest wyraźna zmiana w strukturze wytwarzanej w nim wartości dodanej brutto (wartości nowo wytworzonej). Udział usług stanowi w tym względzie prawie 57%, a przemysłu prawie 35%, co daje pierwszą pozycję w skali kraju.
Górnictwo węgla kamiennego, hutnictwo żelaza i stali poddawane były głębokim procesom restrukturyzacji. Na bazie tradycyjnych gałęzi przemysłu rozwinęło się wiele branż, przede wszystkim nowoczesny przemysł maszynowy, który zaistniał na wielu rynkach zagranicznych i stanowi dziś istotny element gospodarczego krajobrazu województwa. Dynamicznie rozwija się sektor BPO/SSC, który generuje aktywność deweloperską.
Zachodzące od lat procesy restrukturyzacyjne powodują systematyczne zmiany w strukturze gospodarki województwa. W przemyśle zmniejsza się udział górnictwa i hutnictwa, wzrasta z kolei pozycja przemysłu elektromaszynowego, informatycznego, energetyki, a najszybciej przemysłu motoryzacyjnego i spożywczego.
W województwie śląskim zarejestrowanych jest ponad 460 tys. podmiotów gospodarczych. Wśród nich największą grupę stanowią osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą oraz spółki prawa handlowego. Najmniej liczna jest grupa przedsiębiorstw państwowych. Z ogólnej liczby działających w regionie podmiotów gospodarczych ponad 95% przypada na sektor prywatny.
Mocnymi stronami województwa są działające tu instytucje okołobiznesowe, tj. agencje rozwoju regionalnego i lokalnego, izby gospodarcze, przemysłowe oraz handlowe, cechy rzemieślnicze oraz pozostałe instytucje otoczenia biznesu. W województwie funkcjonują także inkubatory przedsiębiorczości, parki przemysłowe i technologiczne oraz klastry. Podstawowym celem ich działalności jest podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw oraz ich rozwój.
Region staje się bardzo ważnym ośrodkiem wystawienniczo-targowym. Istotnym miejscem organizacji różnych wydarzeń jest Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach. Atutem obiektu jest możliwość zorganizowania jednocześnie nawet kilkunastu wydarzeń, a największa z sal konferencyjnych może pomieścić 12 tys. osób. Imprezy targowe mogą być organizowane także w hali widowiskowo-sportowej „Spodek” w Katowicach.
Województwo śląskie dysponuje ogromnym potencjałem badawczo-rozwojowym – to drugi co do wielkości ośrodek w Polsce. Potencjał ten tworzą jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe oraz szkoły wyższe. Działalność tych instytucji ukierunkowana jest przede wszystkim na ochronę środowiska, energetykę, automatykę i elektronikę oraz budownictwo.
Śląskie jest jednym z liderów pod względem liczby podmiotów działających w branżach wysokotechnologicznych. W regionie występuje wiele mikroprzedsiębiorstw (zatrudniających poniżej 10 osób), zajmujących się m.in. produkcją sprzętu medycznego i chirurgicznego oraz przyrządów ortopedycznych, nadajników telewizyjnych, radiowych i aparatów dla telefonii i telegrafii przewodowej, a także produkcją instrumentów i przyrządów pomiarowych, kontrolnych, badawczych, nawigacyjnych itp.
Region od lat znajduje się na szczycie rankingów atrakcyjności inwestycyjnej, czego potwierdzeniem jest raport przygotowany przez ekspertów Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową „Atrakcyjność Inwestycyjna Województw i Podregionów Polski”. Decydują o tym m.in. największe zasoby pracy o najwyższej jakości, bogate tradycje przemysłowe regionu, duży rynek zbytu (drugi największy w Polsce), bardzo dobrze rozwinięty sektor instytucji otoczenia biznesu, bardzo dobrze rozwinięta infrastruktura gospodarcza i społeczna.
Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna została utworzona w celu wsparcia i przyspieszenia procesów restrukturyzacyjnych oraz stworzenia nowych miejsc pracy w regionie. Jej rolą jest promocja województwa śląskiego jako miejsca przyjaznego inwestorom. W trakcie ponad dwudziestu lat istnienia na teren strefy sprowadzono ponad 250 podmiotów gospodarczych. Łącznie firmy zainwestowały tu ok. 26 mld złotych i zatrudniają ponad 65 tys. pracowników. W otoczeniu strefy powstaje co najmniej tyle samo miejsc pracy, co w jej obrębie.
W 2015 i 2016 r. Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna została uznana przez FDI Business Financial Times za najlepszą strefę ekonomiczną w Europie.
W województwie śląskim krzyżują się transeuropejskie szlaki: korytarz III (Berlin – Wrocław – Katowice – Kraków – Lwów) oraz korytarz VI (Gdańsk – Katowice – Żylina). Śląskie to obszar o bardzo dobrej dostępności transportowej, nie tylko dzięki głównym szlakom, ale też z powodu bardzo wysokiej gęstości infrastruktury drogowej.
Region dysponuje rozwiniętą siecią komunikacji miejskiej – istnieje tu prawie 340 km torów tramwajowych. Ważną rolę w układzie komunikacyjnym pełni Aglomeracja Górnośląska. To tu krzyżują się autostrady A-1 i A-4. Kierunkiem dominującym w aglomeracji jest kierunek wschód-zachód, wzdłuż którego przebiegają autostrada A-4 i Drogowa Trasa Średnicowa (DTŚ).
W województwie realizuje się około 50% krajowych przewozów kolejowych. Opisując infrastrukturę kolejową w województwie, należy wspomnieć węzeł kolejowy w Tarnowskich Górach – jeden z największych węzłów kolejowych w Europie. Transport między Bielskiem-Białą, Katowicami i Warszawą zapewnia Centralna Magistrala Kolejowa (CMK), a między Katowicami i Gdańskiem Magistrala Portowa, którymi przewożona jest większość towarów z województwa. Dodatkowo dzięki CMK podroż z Katowic do Warszawy (odległość 297 km) trwa krócej. Przez region przebiegają ważne szlaki kolejowe, z których trzy są zaliczane do międzynarodowej sieci AGC.
Ważną rolę pełni również Euroterminal w Sławkowie, który posiada wewnętrzną sieć torów kolejowych, zarówno o szerokim rozstawie, jak i w standardzie europejskim, zapewniając połączenie z systemem przepływu ładunków na osi Azja i Daleki Wschód – Europa Zachodnia.
Międzynarodowy Port Lotniczy „Katowice” w Pyrzowicach znajduje się w odległości ok. 30 km od Katowic. Katowice Airport to w tej chwili jeden z kluczowych elementów infrastruktury komunikacyjnej województwa. Dzięki inwestycjom obecna przepustowość lotniska wynosi 6 mln pasażerów rocznie. Nowa droga startowa jest jedną z najdłuższych w Polsce (3,2 km) i dysponuje możliwością przedłużenia o kolejne 400 m. Takie parametry i odpowiednia infrastruktura umożliwiają obsługę największych statków powietrznych z pełnym obciążeniem.
Całkowity ruch pasażerski w 2016 roku osiągnął ponad 3,2 mln osób. Za segment stanowiący potencjalne źródło wzrostu ruchu prywatnego należy uznać przeloty czarterowe. W 2015 roku Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice-Pyrzowice posiadał 10% udziału w rynku, co plasowało go na czwartej pozycji w kraju.
Międzynarodowy Port Lotniczy „Katowice” w Pyrzowicach odgrywa również istotną rolę w funkcji cargo. Pod tym względem plasuje się na pierwszym miejscu w kraju wśród lotnisk regionalnych – wielkość obsłużonego ruchu cargo w 2016 roku wyniosła ponad 17,5 tys. ton.
Podstawowe dane i liczby
- Powierzchnia: 12 333 km²
- Liczba mieszkańców: 4,6 mln osób
- Gęstość zaludnienia: 371 os./km²
- Wartość PKB: 12 % PKB
- Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: ponad 460 000
Ciekawostki i fakty
Śląskie jest liderem atrakcyjności inwestycyjnej wśród polskich województw.
Śląskie jest największym producentem samochodów i podzespołów w kraju.
W Śląskim zlokalizowana jest największa w Polsce, najlepsza w Europie i druga najlepsza na świecie Strefa Ekonomiczna – Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna.
Na terenie województwa śląskiego zlokalizowany jest ”Euroterminal Sławków", który jest terminalem przeładunkowym usytuowanym na styku najdalej na zachód wysuniętego odcinka linii kolejowych o szerokim rozstawie toru i linii normalnotorowej. Terminal w Sławkowie doskonale wpisuje się w rozwój transportu kontenerowego na trasie Europa Zachodnia - Daleki Wschód i Azja.
W Śląskim znajduje się główny regionalny i międzynarodowy polski port lotniczy w zakresie usług towarowych. Katowice Airport jest również czwartym lotniskiem w Polsce pod względem ruchu pasażerskiego.
Rynek pracy:
Województwo śląskie zamieszkuje prawie 4,6 mln osób, co stanowi niemal 12% ludności kraju.
W 2015 roku udział osób w wieku produkcyjnym stanowił 62,5%, czyli ponad 2,8 mln osób. Największe zagęszczenie ludności występuje w Aglomeracji Górnośląskiej. W promieniu 100 km od Katowic mieszka blisko 8,5 milionów ludzi.
Województwo śląskie jest ważnym ośrodkiem edukacyjnym, w którym funkcjonuje 38 szkół wyższych. Łącznie śląskie uczelnie kształcą prawie 119 tys. osób co stanowi 8,5 % ogólnej liczby studentów w kraju. Przeważająca część absolwentów kończy uczelnie techniczne ponad 30% ogółu absolwentów w regionie. W następnej kolejności wyższe szkoły ekonomiczne (ponad 20%) oraz Uniwersytet Śląski(15%).
W II kwartale 2017 r. współczynnik aktywności zawodowej kształtował się na poziomie 53,7%. Natomiast wskaźnik zatrudnienia w analogicznym okresie wyniósł 51,5%.
W czerwcu 2017 r. zarejestrowanych było 105 tys. bezrobotnych, zaś stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie 5,7% (kraj 7,1%), co oznacza spadek o 1,3 p.p. w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Region znajduje się drugim miejscu listy województw o najniższej wartości tego wskaźnika, za województwem wielkopolskim (4,2%).
W regionie występuje duże zróżnicowanie poziomu bezrobocia– najniższy wskaźnik odnotowano w powiecie bieruńsko-lędzińskim - 2,9%. Na przeciwległej pozycji znalazł się Bytom, gdzie poziom bezrobocia osiągnął wartość 13,3%.
W odniesieniu do podregionów, najniższą stopę bezrobocia w tym okresie odnotowano w podregionie tyskim (3,3%), katowickim (3,9%); oraz bielskim (4,7%), Najwyższą stopa bezrobocia wystąpiła w podregionie bytomskim (9,4%).
Wybrane Instytucje Gospodarcze ważne dla Śląska
Fundusz Górnośląski S.A.
40-086 Katowice, ul. Sokolska 8; tel. +48 32 200 84 29, faks +48 32 253 88 28,
www.fgsa.pl, e-mail: fg@fgsa.pl
Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach
(40-084 Katowice ul. Opolska 15,
tel.: +48-32 35-111-80, +48-32 35-111-90 | fax +48-32 35-111-85;
www.rig.katowice.pl; e-mail rig@rig.katowice.pl)
Górnośląska Agencja Przedsiębiorczości i Rozwoju sp. z o.o.
(44-100 Gliwice, ul. Wincentego Pola 16, tel.: +48 32 33 93 110, faks: +48 32 33 93 117; www.gapr.pl; e-mail gapr@gapr.pl )
Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.
40-026 Katowice, ul. Wojewódzka 42,
tel. +48 32 251 07 36,
www.ksse.com.pl/, e-mail: ksse@ksse.com.pl
Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości
Pl. Wolności 12, 40-078 Katowice
tel.+48 (32) 259 62 61, faks: +48 (32) 258 87 38
www.ir.katowice.pl, e-mail: izba@ir.katowice.pl
Regionalna Izba Przemysłowo-Handlowa
ul. Zwycięstwa 36, 44-100 Gliwice
tel. +48 32 231 99 79,
www.riph.com.pl/start, e-mail: sekretariat@riph.com.pl
Częstochowska Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości
42-200 Częstochowa, Al. Kościuszki 6,
tel. 34 324 17 22
www.cirzem.pl, email: cirzem@cirzem.pl
Izba Przemysłowo-Handlowa Rybnickiego Okręgu Przemysłowego
44-200 Rybnik, ul. Rynek 12,
www.izbaph.rybnik.pl, email: biuro@izbaph.rybnik.pl
Regionalna Izba Handlu i Przemysłu
43-300 Bielsko-Biała, ul. Wzgórze 19,
Tel.+48 33 822 90 49, faks +48 33 822 04 48
www.cci.pl, email: biuroizby@cci.pl