Wprowadzenie do epoki cyfrowej płatności i szerzej pojętego sektora finansowego!

Komisja Europejska przedstawiła 28 czedrwca br. wnioski mające na celu wprowadzenie do epoki cyfrowej płatności i szerzej pojętego sektora finansowego. Przyjęte dziś nowe przepisy przyczynią się do dalszej poprawy ochrony konsumentów i konkurencji w zakresie płatności elektronicznych oraz umożliwią konsumentom bezpieczną wymianę danych, tak aby mogli oni uzyskać dostęp do szerszego wachlarza lepszych i tańszych produktów i usług finansowych. Wnioski te stawiają w centrum zainteresowania interesy konsumentów, konkurencję, bezpieczeństwo i zaufanie.

W ostatnich latach rynek usług płatniczych znacznie się zmienił. Płatności elektroniczne w UE stale rosną, osiągając wartość 240 bln euro w 2021 r. (w porównaniu z 184,2 bln euro w 2017 r.). Tendencję tę przyspieszyła pandemia COVID-19. Na rynek weszli nowi dostawcy, korzystający z technologii cyfrowych, w szczególności świadczący usługi „otwartej bankowości”, tj. bezpiecznego udostępniania danych finansowych między bankami a spółkami z branży technologii finansowych („spółki fintechowe”). Pojawiły się również bardziej wyrafinowane rodzaje oszustw, które narażają konsumentów na ryzyko i mają wpływ na zaufanie.

W odpowiedzi na te zmiany przyjęty dziś pakiet ma na celu zapewnienie, aby sektor finansowy UE wywiązywał się z zakładanych zadań i był zdolny do dostosowania się do trwającej transformacji cyfrowej oraz związanych z nią zagrożeń i możliwości – w szczególności dla konsumentów.

Dlatego też Komisja zaproponowała dziś dwa zestawy środków:

• przegląd dyrektywy w sprawie usług płatniczych:

Przedstawiony dziś wniosek zmieni i zmodernizuje obecną drugą dyrektywę w sprawie usług płatniczych, która stanie się trzecią dyrektywą w sprawie usług płatniczych, a ponadto ustanowi rozporządzenie w sprawie usług płatniczych. Wniosek składa się z pakietu środków, które:

• • pomagają zwalczać i ograniczać oszustwa płatnicze poprzez umożliwienie dostawcom usług płatniczych wymiany między sobą informacji związanych z oszustwami, zwiększenie świadomości konsumentów, wzmocnienie przepisów dotyczących uwierzytelniania klienta, rozszerzenie praw odszkodowawczych konsumentów, którzy padli ofiarą oszustwa, oraz wprowadzenie systemu sprawdzania zgodności numerów IBAN odbiorców z ich nazwami rachunków w przypadku wszystkich poleceń przelewu,
  • zwiększają prawa konsumentów, na przykład w sytuacji tymczasowego zablokowania ich środków, poprawiają przejrzystość wyciągów z konta oraz zapewniają bardziej przejrzyste informacje na temat opłat za bankomaty,
  • jeszcze bardziej zrównują warunki działania między bankami a podmiotami niebędącymi bankami, w szczególności poprzez umożliwienie niebankowym dostawcom usług płatniczych dostępu do wszystkich unijnych systemów płatniczych, z zachowaniem odpowiednich zabezpieczeń, oraz zabezpieczenie praw tych dostawców do rachunku bankowego,
  • poprawiają funkcjonowanie otwartej bankowości poprzez usunięcie pozostałych przeszkód w świadczeniu usług otwartej bankowości oraz zwiększają kontrolę klientów nad ich danymi płatniczymi, umożliwiając wejście na rynek nowych innowacyjnych usług,
  • poprawiają dostępność gotówki w sklepach i za pośrednictwem bankomatów poprzez umożliwienie detalistom świadczenia klientom usług gotówkowych bez konieczności zakupu oraz wyjaśnienie zasad obowiązujących niezależnych operatorów bankomatów,
  • wzmacniają harmonizację i egzekwowanie przepisów poprzez wprowadzenie większości przepisów dotyczących płatności w bezpośrednio stosowanym rozporządzeniu oraz wzmocnienie przepisów dotyczących wdrażania i kar.

Wniosek ten zapewnia konsumentom możliwość dokonywania niezawodnych i bezpiecznych płatności i transakcji elektronicznych w UE, krajowych lub transgranicznych, w euro i w walutach innych niż euro. Chroniąc prawa klientów, ma również zapewniać większy wybór dostawców usług płatniczych na rynku.

• wniosek ustawodawczy dotyczący ram dostępu do danych finansowych:

Wniosek ten określi jasne prawa i obowiązki w zakresie zarządzania udostępnianiem danych klientów w sektorze finansowym poza rachunkami płatniczymi, a mianowicie:

• możliwość, ale brak obowiązku, udostępniania przez klientów ich danych użytkownikom danych (np. instytucjom finansowym lub spółkom z branży technologii finansowych) w bezpiecznym formacie nadającym się do odczytu maszynowego w celu otrzymywania nowych, tańszych i lepszych usług finansowych i informacyjnych opartych na danych (np. narzędzi porównywania produktów finansowych, spersonalizowanych porad internetowych),
• zobowiązanie posiadaczy danych klientów (np. instytucji finansowych) do udostępniania tych danych użytkownikom danych (np. innym instytucjom finansowym spółek z branży technologii finansowych) poprzez wprowadzenie wymaganej infrastruktury technicznej i za zgodą klienta,
• pełną kontrolę klientów nad tym, kto ma dostęp do ich danych i w jakim celu, aby zwiększyć zaufanie do udostępniania danych, ułatwione przez wymóg wprowadzenia specjalnych modułów do zarządzania zezwoleniami i wzmocnioną ochronę danych osobowych klientów zgodnie z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych (RODO),
• standaryzację danych klientów i wymaganych interfejsów technicznych w ramach systemów udostępniania danych finansowych, których członkami muszą być zarówno posiadacze danych, jak i użytkownicy danych,
• jasne systemy odpowiedzialności za naruszenia ochrony danych i mechanizmy rozstrzygania sporów w ramach systemów udostępniania danych finansowych, tak aby ryzyko odpowiedzialności cywilnej nie zniechęcało posiadaczy danych do udostępniania danych,
• dodatkowe zachęty dla posiadaczy danych do wprowadzenia wysokiej jakości interfejsów dla użytkowników danych poprzez rozsądne wynagrodzenie od użytkowników danych zgodnie z ogólnymi zasadami udostępniania danych między przedsiębiorstwami (B2B) określonymi we wniosku dotyczącym aktu w sprawie danych (a mniejsze firmy będą musiały płacić jedynie rekompensatę kosztów).  

W praktyce wniosek doprowadzi do powstania bardziej innowacyjnych produktów i usług finansowych dla użytkowników oraz pobudzi konkurencję w sektorze finansowym. Przykładowo konsumenci odniosą korzyści z lepszego zarządzania finansami osobistymi i doradztwa finansowego. Uciążliwe wcześniej procesy, takie jak usługi porównywania ofert lub przejście na nowy produkt, staną się prostsze i tańsze, w tym na przykład zautomatyzowane rozpatrywanie wniosków o kredyt hipoteczny. MŚP miałyby również dostęp do szerszego zakresu usług i produktów finansowych, takich jak bardziej konkurencyjne kredyty wynikające z łatwiejszego dostępu do ich danych dotyczących zdolności kredytowej.

Kontekst i dalsze działania

Przedstawiony dziś wniosek stanowi wypełnienie kluczowego zobowiązania zawartego w strategii Komisji w zakresie płatności detalicznych z 2020 r. poprzez zapewnienie, aby przepisy mające zastosowanie do unijnego sektora płatności detalicznych pozostały adekwatne do zakładanych celów, z uwzględnieniem zmian na rynku, a także promowanie rozwoju płatności natychmiastowych w UE. W tym kontekście uzupełnia on wniosek Komisji z 2022 r. dotyczący rozporządzenia w sprawie udostępnienia płatności natychmiastowych w euro wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom posiadającym rachunek bankowy w UE i w państwach EOG.

Jednocześnie wniosek dotyczący dostępu do danych finansowych przyczynia się do realizacji określonego w strategii w zakresie finansów cyfrowych z 2020 r. zobowiązania do utworzenia europejskiej przestrzeni danych finansowych. Ogólnie rzecz biorąc, niniejsza inicjatywa dotycząca sektora finansowego wpisuje się w szerszą europejską strategię w zakresie danych i opiera się na kluczowych zasadach dostępu do danych i ich przetwarzania określonych w towarzyszących jej inicjatywach, takich jak akt w sprawie zarządzania danymi, akt o rynkach cyfrowych i wniosek dotyczący aktu w sprawie danych.

Dodatkowe informacje

• Pytania i odpowiedzi
• Zestawienie informacji
• Teksty prawne

Źródło: Komisja Europejska